Chiền chiện và Choi choi.

Xưa có một chú Chiền chiện nghe tiếng đồn có ả Choi choi má phấn môi son, đẹp nhất trần đời.
Một hôm chú đánh cái áo gấm, chít cái khăn nhiễu, chú tìm đến xem mặt ả.
Lúc đến nơi, chú thấy ả đang ăn ở dưới nước. Lội ra không được, chú đứng trên bờ sông, kêu to lên rằng:
- Bớ ả Choi choi ! Mau mau lên đây để ta xem mặt !
Ả Choi choi cứ thì thụp dưới nước, ngóc cổ lên bảo rằng:
- Anh nói nghe như tuồng đứa ngốc ! Có phải anh muốn xem mặt tôi, thì xuống đây mà xem.

Chú Chiền chiện thấp chân sợ nước sâu, không dám lội xuống, cứ quanh quẩn đi đi lại lại trên bờ sông. Sau chú cất giọng hát rằng:
"Đôi ta trước lạ sau quen, 
Như thuyền mới đóng chửa êm mái chèo".
Không thấy Choi choi nói lại, chú bèn hát luôn câu nữa rằng:
"Đôi ta gặp gỡ giữa đường.
Cũng bằng ông Tiến sĩ ở trong trường bước ra".
Ả Choi choi, lúc bấy giờ mới ở dưới hát lên rằng:
"Muốn cho gần bến gần thuyền
Gần thầy, gần mẹ, mà duyên không gần".
Chiền chiện ở trên lại hát xuống rằng:
"Anh thương em vô giá quá chừng,
Trèo đèo anh quên mệt, ngậm gừng anh quên cay".

Choi choi hát đáp lại:
"Thương anh, em cũng muốn thương,
Nước kia muốn chảy, nỗi đường chưa khơi".
Chiền chiện lại hát nữa rằng:
"Mẹ em ăn những giống chi, 
Đẻ em mặt mũi phương phi chữ điền.
Hai má em lũm như hai đồng tiền,
Đứng xa xa anh nghĩ em là Tiên non Bồng".
Nhưng không thấy Choi choi trả lời lại nữa.

Chiền chiện nóng ruột, tuy chửa trông được mặt choi choi, song đã nghe lọt tiếng hát êm đềm vào tai, Chiền chiện lại càng như sôi lên sùng sục. Nhưng cứ quanh co bên bờ sông mãi, Chiền chiện không biết làm thế nào.
May sao lúc đang bối rối tơ vò, thì chợt thấy một anh Cò đi kiếm ăn qua đó.Chiền chiện vội đến trước mặt.
Cò hỏi rằng:
- Chú muốn việc chi, mà chú lại đây với tôi như thế ?
Chiền chiện liền van vỉ rằng:
- Chẳng nói giấu gì bác, tôi có việc cầu duyên, muốn cậy nhờ đến bác. Số là, tôi nghe nói ả Choi choi là gái thuyền quyên đẹp nhất trần đời, mà tôi không sao gần gụi được. Nên tôi dám phiền bác làm ơn giúp tôi một chút. Bác mà hỏi được ả cho tôi về làm vợ thì tôi xin ở lại thế nào cho bác được vừa lòng, "sống tôi xin tết, chết tôi xin giỗ", như thế gian vẫn thường nói vậy.
Cò nghe nói ân cần, bằng lòng giúp. Cò liền tìm đến nhà cha mẹ Choi choi để ngỏ lời ướm hỏi hộ Chiền chiện.

Cha mẹ Choi choi nói rằng:
- Con tôi vốn nhà chài lưới, bây giờ gả về đồng nội, sợ đồng khô cát trắng không quen chăng.
Nhưng thôi, được nơi chú Chiền chiện cũng là con nhà hiền lành tử tế, chúng tôi không dám chối từ. Song mà chúng tôi chưa biết lòng cháu nó có thuận chăng. Bây giờ hiện cháu nó đang mắc vắng nhà, xin để chúng tôi hỏi thử cháu nó xem sao đã".
Nóng lòng hộ Chiền chiện, cò mới nói rằng:
- Ông bà đã bằng lòng chắc cô ấy cũng phải chiều theo. Tôi biết chỗ cô ấy đang ở ngoài sông rồi, xin để tôi đi mời cô ấy về".
Nói xong cò liền đi tìm ả Choi choi. Chẳng may vừa đi giữa đường, hấp tấp thể nào Cò mắc ngay phải dò, Cò chết...

Đợi mãi không thấy Cò trở lại hồi âm ra sao, Chiền chiện mới bỏ bờ sông đi kiếm Cò
Lúc thấy Cò chết rũ trong dò, Chiền chiện lấy làm hối hận, nghĩ bụng vì Cò lòng tốt muốn giúp việc mình mà đến nỗi bỏ mạng.
Không còn tưởng gì đến Choi choi nữa, Chiền chiện nhớ luôn đến lời "sống tết, chết giỗ" trước đã hứa với Cò. Chiền chiện liền trở về rủ hết anh em bè bạn và sắm sửa lễ vật để tống táng cho Cò rất là tươm tất.
Lễ tống táng ấy làm như sau, thiên hạ đặt thành câu hát truyền tụng cho đến giờ.
"Con Cò mắc dò mà chết.
Chiền chiện mua nếp làm chay,
Tu hú khóc đêm khóc ngày.
Một đàn sáo đậu xem ngày cất ma.
Quạ đen uống rượu sa đà,
Con Cuốc trong bụi thoắt ra chia phần.
Bịp Cốc đánh mõ gọi dân
Chào mào mất phần, đỏ loét khu ra..."
Lúc đưa ma Cò, ả Choi choi cũng đi xem. Ả ngó Chiền chiện xấu quá, ả vừa nhảy cỡn lên vừa bảo rõ vào mặt Chiền chiện rằng:

- Tao nói cho mày biết. Tao chẳng lấy mày đâu. Cha thấp chân đẻ con ra rụt cổ, tuồng mẽ mày coi sao cho được ? Thôi mày về mày đi kiếm vợ khác, đừng có rày đợi mai trông, rày thăm mai viếng để phiền lòng tao ra.
Chiền chiện nghe nói tức mình, nhưng chú không giận Choi choi mà nghĩ thương đến Cò.
Đám cất xong, Chiền chiện bay cao như muốn lên tâu chuyện với Trời vậy.
Cho nên, tục ngữ lại có câu:
"Chiền chiện làm tổ cây cao,
Thương cò nên muốn bay lên tâu Trời ".
(Truyện cổ nước Nam)