Muỗi, Chấy và Đom Đóm.

Xưa con chấy con muỗi là hai cô cháu, chấy là cô, muỗi là cháu.
Chấy bận việc nhà chồng và mắc con thơ, không mấy khi lại nhà muỗi được. Còn muỗi thương nhớ cô lắm, thường kiếm được miếng thịt bò thịt lợn gì ngon lành là cũng đem chia, đem biếu cô cả.
Có một đêm, muỗi qua nhà chấy chơi, lúc gần đến cửa, gặp con đom đóm tự ngoài nương bay lại. Thấy muỗi kêu "o ! o !" ầm ỹ, đom đóm lên giọng mắng muỗi rằng :
- Đêm hôm tối tăm, đèn đuốc không có, mầy mò mẫm đi đâu ? Một là mày rình ăn trộm quần áo, hai là mày chực ăn cướp trâu bò của người ta... không thì việc gì mày phải đi đêm ?
Muỗi tức gan, mắng lại đom đóm rằng:
- Ta đây không phải là đứa gian tham càn dỡ như tông đom đóm chúng mày. Ta vì có bà con với chấy, nghĩ nhà cô cũng như nhà cháu, chẳng kỳ là ban ngày hay ban đêm, ta qua chơi cũng được. Ta đâu có như mày, không bà con thân thích với ai hết mà đêm nào cũng xách đèn đi chơi rong, thấy nhà ai cũng xộc vào được, thậm chí đến phòng kín của người ta cũng không kiêng nể gì, thế mà chửa biết xấu, lại còn nỏ mồm nói láo !...
Đom đóm nghe muỗi mắng chưa xong, lại thấy chấy đâu bò ra chửi đom đóm thậm tệ.

Đom đóm tức lắm, nhưng thấy chấy những hai cô cháu bè với nhau, mà mình chỉ có độc thân, đành không sao chửi cãi lại được. Đom đóm bèn nghĩ, "song nó cậy thế, mình cũng phải cậy thần ! Âu là ta đến Thiềm cung ta giãi bày với bà Nguyệt".
Nghĩ rồi đom đóm bay lên tâu với bà Nguyệt rằng :
- Ở dưới hạ giới, hiện có con muỗi đêm nào cũng đến nhà người ta sanh yêu tác quái, làm tai hại quá lắm.
Nó lại lấy thế có cô nó là chấy, lăng mạ chúng tôi, phạm đến cha mẹ, tông giống chúng tôi. Thật là oan ức xin bà soi xét.
Bà Nguyệt nghe tâu, liền sai chú Cuội đi đòi hai cô cháu muỗi đến.
Chấy nghe có lệnh đòi hỏi, sợ mắc tội can liên, vội vàng rúc ngay vào đầu tóc mà trốn biệt, không sao bới ra được nữa.
Một mình muỗi phải lên hầu kiện.
Bà Nguyệt thấy muỗi phán rằng :
- Muỗi kia ! Sao đêm hôm mày được vào nhà người ta làm nhũng nhiễu tai hại người ta. Rồi hai cô cháu mày lại còn hùa nhau, cậy thế lăng mạ đom đóm để nó phải lên đây nó kêu. Việc ra làm sao ? Phải nói cho thực.
Muỗi thưa rằng:
- Vâng, ban đêm tôi có đến chơi nhà cô tôi. Tôi quả không trêu chọc gì đom đóm mà tự nhiên anh ấy lại gây sự mắng đến tôi. Không nhẽ tôi nhịn, nên có nói lại mấy điều. Bây giờ anh ấy lại lên đây vu cáo cho tôi những gì, thật là oan uổng, xin bà xét soi.

Đom đóm cãi rằng :
- Tôi quả thật không dám vu cáo gì. Người ta ai cũng nói rằng: đêm nào không có gió là anh muỗi, nhà ai anh ấy cũng vào, nơi nào anh ấy cũng đến từng đoàn, từng ổ, anh ấy nhiễu hại người ta. Tôi nói thì anh ấy cậy thế có cô, cả cô lẫn cháu hai người ùa nhau chửi rủa tôi thảm hại. Dám xin lượng Trên, thẩm tình phân xử.
Muỗi nói:
- Bẩm, anh ấy nói thế, chớ cô cháu tôi mà chửi rủa anh ấy, thì có ai làm chứng ? Dám xin đèn trời chiếu tinh minh sát.
Bà Nguyệt có ý bênh đom đóm, xử rằng:
- Thôi thôi ! Đom đóm nó nói là phải. Đêm hôm nó mà đi đâu cũng có đèn sáng, thế là bụng nó ngay thẳng, chính đại quang minh. Còn như mày, đêm hôm tối tăm mò mẫm đi đâu, phi dâm tắc đạo, chớ có già mồm. Lại còn cậy thế cô, cháu chửi rủa người ta. Bận nầy ta cũng làm ngơ cho. Tự tư hướng hậu, mà còn thế nữa, tao tất trị tội không tha. Thôi, cho cả đôi bên về, không được sinh sự nữa.
Đom đóm vâng vâng, dạ dạ, nhún nhởn bay lên, ra dáng đắc chí lắm.
Con muỗi tím gan, tím ruột, nhưng không làm chi được, cụp vòi bay về với o. Và tự đó, thấy đom đóm lập lòe đâu là không dám gọi o o nữa.
(Truyện cổ nước Nam)