Qua đèo Ngang mới.

Một thời thấy thú vị bèn học chơi làm hòn non bộ, vị cao nhân viếng thăm, ngắm nghía phán rằng làm phải sao để cho "cỏ cây chen đá, lá chen hoa" mới gọi là đẹp.
Nghe nhắc mà nhớ khi xưa giảng văn "Qua đèo Ngang" bà Huyện thủa hồi Trung học.
"Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời non nước
Một mảnh tình riêng, ta với ta"
Ông thầy ngâm thơ phân tách những hay ho rồi nói thầy đố mấy trò cái câu "Lác đác bên sông chợ mấy nhà", phải là chợ hay rợ mới đúng ra nguyên bổn ? Bạn hiền giơ tay, ý kiến nói thưa thầy chợ, rợ chi cũng sai trật bậy hết. Chánh xác chữ ấy của bà Huyện phải là chữ chộ (trông thấy) mới là trúng nhứt."Lác đác bên sông chộ mấy nhà"...

Sau nầy, cách mạng chống đối phong kiến thực dân ùa vô giải phóng. Giáo dục đổi thay, văn chương đàn áp, CS đem Hồ đem Hữu ra đầu độc tuổi trẻ, bọn học trò gọi thi phú mới là văn thơ tẩy não hại đời.
Bài thơ"Qua đèo Ngang" bị xếp vô "dòng thơ ca phong kiến phản động". Thơ ấy "cách mệnh" phải bài trừ gấp gáp vì cái tội tên tác giả có hai cái chữ danh xưng "Bà Huyện" !
Chuyện bà Huyện xa lắc tưởng đã "quên đi quên đi mộng buồn bấy lâu". Bỗng dưng phải cái sự Hà Tịnh cá chết, vị vô danh nào đó lại nhắc theo cái kiểu mới.
"Bước tới Đèo Ngang, bỗng trúng tà
Mù trời khói xả, Phú mô sa...
Nghênh ngang Vũng Áng, Tàu nghìn chú
Nhung nhúc Kỳ Anh, Chệt vạn nhà
Chất độc đen ngòm, ô nhiễm biển
Cá tôm trắng phễu, chết ra ma.
Dừng chân đứng lại, lòng tê tái
Một mảnh sơn hà đã thuộc Hoa !"