Văn tế cá chết.

Chuyện xưa kể lể, đời Đường Hiến Tông bên Tàu có quan Hàn Dũ thơ thẩn đầy mình, tánh không thích đạo Phật. Bấy giờ, thấy nhà vua mở cuộc rước "Xá lỵ Phật" về Tràng An để thờ, ông thấy khó chịu bèn viết một bản kiến nghị thu thập chữ ký gửi vua. Đại ý kiến nghị nói, xưa nay vua bất cứ trào nào, nếu dại dột tin vô lời Phật thì đều tổn thọ chết sớm hết !
Vua giận lắm, sai võ sĩ dẫn Dũ ra viên môn xử trảm. May vị Hòa thượng Đệ nhứt Tăng thống can gián vua rằng đức Phật lấy từ bi hỷ xả làm trọng, sắp rằm Phật đản rồi, nhà vua nên hạn chế sát sanh.
Nhờ đó Hàn Dũ thoát chết rồi bị lưu đày đến Trào Châu, chiếu cố cho làm xã trưởng.
Bấy giờ, bỗng xuất hiện một con cá sấu hung dữ nặng tới 500 kg ở suối Ác Khê. Nó thường bò lên bờ ăn thịt người làm dân ai cũng sợ hãi, họ bèn trình báo lên xã.
Xã trưởng đến khe ác, lập bàn hương án, cúng tế tam sanh, ném thịt trâu dê lợn xuống cho cá sấu ăn rồi đọc một bài diễn văn hùng hồn kể lể ta đây Hàn Dũ rất tài ba lỗi lạc, lệnh cá mi ăn no uống say thì về xứ ngay, thời hạn 7 ngày chưa đi sẽ bị cung tên bắn chết.
Bất ngờ, văn tế cá sấu thấy làm chơi mà ăn thiệt. Cá dữ nghe đọc xong bèn bơi đi biệt tích. Vua Đường hay tin, bèn đổi giận làm vui, cho Hàn Dũ về Tràng An làm hiệu trưởng trường đại học Quốc Tử Giám trực thuộc trào đình.

Tương truyền cá sấu bị Hàn Dũ đuổi đi đã theo thủy lộ sông Hồng "dự án sáu đập tràn", đến sông Phú Lương rồi định cư lâu dài An Nam, phá rối cuộc sống bình yên thiên hạ.
Mùa Thu năm Thiệu Bảo thứ tư (1282) triều vua Trần Nhân Tông, nhà vua có việc đi qua khúc sông cá sấu ấy. Cá sấu nổi lên âm mưu lật đổ thuyền rồng khiến vua vô vàm sợ hãi.
Bấy giờ có ông Nguyễn Thuyên, đang giữ chức Hình bộ Thượng thơ trào Trần, tháp tùng vua bèn xông lên mũi thuyền, vung gươm chỉ cá sấu, xuất khẩu đọc một bài văn tế cá sấu bằng chữ Nôm. Cá sấu nghe văn tế rồi sợ hãi quá, lên cơn nhồi màu cơ tim, xuất huyết não chìm xuống sông chết mất tích. Trần Nhân Tông thấy vậy rất lấy làm hài lòng.
Nguyễn Thuyên vốn xuất xứ người làng Lai Hạ (Bắc Ninh), đỗ Tiến sĩ Luật rồi ra làm quan đứng đầu bộ Hình, rất thích thơ Nôm, sáng tác nhiều, được xem là "Tổ Thi Nôm".
Thấy ông Thuyên dùng văn tế tiêu diệt cá sấu thành công tương tự như Hàn Dũ của nước Tàu, vua Trần thích thú bèn cho ông đổi họ Nguyễn sang họ Hàn. Tên mới là Hàn Thuyên.
Đời nay, nhiều con đường phố xứ ta có cắm bảng tên đường Hàn Thuyên, nhưng vì không còn ai quan tâm tới sử ký, có người hỏi vị An Nam tiến sĩ nọ Hàn Thuyên là cái gì vậy, liền nghe câu trả lời như sau. "Hàn Thuyên gốc từ nguyên là Hàn The, một thứ bột gia vị của người VN thường dùng để chế tác đồ ăn. Khi chọn Hàn The để đặt tên đường, các nhà quản lý đô thị hội ý đổi Hàn The ra Hàn Thuyên nghe cho hay hơn."

Tháng Tư năm 2016, vị hải ngoại nghe tin miền Trung cá chết, nóng ruột về tìm hiểu. Đến rồi mới biết biển miền Trung nay đã bị Công an phong tỏa tuyệt đối, cấm kẻ lạ mặt đến quay phim chớp ảnh, sợ dò rỉ ra sự thật ai cũng biết sẽ "kích động dân chúng đi biểu tình !"
Vị buồn rầu nhớ tích Hàn Thuyên văn tế cá sấu, bèn ráng sức bắt chước viết một bài "Văn tế cá chết" chữ Quốc ngữ, rồi thắp ba cây nhang đứng trên bờ ngó ra bể Đông lâm râm đọc. Nghe nói tự ngày vị đọc bài văn tế cá chết, thiên hạ không còn nghe thấy bất cứ tin tức gì về cá miền Trung chết vì thuốc độc Formosa nữa.

       Văn tế cá chết.
Cá chết tràn lan, cá có hay ?
Bể Đông rộng rãi của chúng mày
Vũng Áng là nơi xả thuốc độc
Dại dột làm chi bơi đến đây ?
*
Há chẳng biết rằng nước Việt nay,
Gian tà bán nước chẳng nương tay
Dâng Tàu tô giới ven bờ biển
Có chỗ đứng chân giết chúng mày
*
Giả đò luyện thép để dựng xây,
Rồi đem thuốc độc đến nơi nầy
Tha hồ “được phép” phun ra biển
Chất độc hòa tan chảy đêm ngày
*
Một gam/ nghìn lít đã giết bây
Chết oan chết uổng hiển linh này
Cá mau báo động cho con cháu
Đến biển miền Trung sẽ chết ngay !