Ơn tri ngộ.

Tam quốc dã sử, Lưu Bị xuất xứ bần tiện dệt chiếu đóng giày, nhân sự Hậu Hán rối ren bèn cùng đồ đảng mưu đồ việc lớn. Thần cơ diệu toán Khổng Minh Gia Cát theo Bị giúp sức, tạo thế tam phân, lập nước Thục tại vùng Tứ Xuyên rừng rú.
Nhất Bị nhì Lượng, vua tôi tâm đắc cá nước rồng mây. Lưu Bị chết già, Lượng trung nghĩa một lòng phò con của Bị là Thiện, nắm quân thất cầm Mạnh Hoạch, lục xuất Kỳ sơn, Đông hòa Ngô Quyền, Bắc cự Tào Tháo, cố sức đánh Ngụy mở đường thống nhất China.
Gia Cát Lượng là quan Văn chuyên gia việc Võ. Cuộc đời quen cầm quân mục đối chớ không là tướng văn phòng. Trận đánh mai phục Hồ Lô Cốc, Lượng mưu dụng hỏa công thiêu sống cha con Tư Mã thất bại vì trời đổ mưa dập lửa. Lượng ngộ ra được "nhân định bất thể thắng thiên", buồn rầu đổ bệnh mà chết, di chúc muốn được chôn xác ở Định Quân Sơn, không xây lăng miếu, không cần tế lễ.
Hay tin Khổng Minh Gia Cát đã bị bệnh mất ngay ở chiến trường, bá tánh nước Thục, tướng sĩ quan chức bàng hoàng đau xót kêu gào thảm thiết. Hậu Chúa khóc lóc cả tuần không còn thiết chi đến việc triều chính. Quân sĩ có kẻ khóc đến chảy máu mắt chết theo Lượng. Từng đoàn dân chúng lục tục kéo nhau đến hạ trại dưới chân núi Định Quân dâng hương lễ bái. Họ ở lại chốn núi rừng đồi đá hoang vu, ngủ bên mộ Lượng, không ăn không uống, đuổi cũng không về...

Thám mã quất ngựa về báo cáo Tư Mã Ý tất thảy sự chuyện. Lần này biết chắc Gia Cát Lượng đã chết thật, Ý sung sướng ngửa cổ cười lên ha hả rồi bảo hai con Sư, Chiêu: " Khổng Minh đã chết, lần này cha có thể ngủ yên được rồi !"
Bình luận về sự nước Thục, quan quân dân chúng xếp hàng bất tận khóc lóc, truyền thông chào xáo mãi đề tài thương khóc ca tụng Gia Cát, làm rùm beng lên như không có hồi kết, Sư và Chiêu tỏ ý ngạc nhiên. Tư Mã Ý bèn vuốt bộ râu dài bảo hai con như sau :
"Lượng là khai quốc công thần nước Thục. Không có Lượng cầm quân thời không thể có nhà Thục được. Quan lại, cường hào, địa chủ, phú hộ nòng cốt nhà Thục vốn xuất xứ là bọn khố rách áo ôm, bọn cu li ăn mày quét chợ đói rách, chúng rủ nhau theo Bị làm loạn, may nhờ có Lượng ra sức mới toàn thắng đổi đời thay hạng. Bây giờ chúng nó được làm quan, ngồi mát ăn bát to, có đất sanh thái có nhà biệt thự, có siêu xe vợ này vợ nọ thụ hưởng khoái lạc. Đông đúc chúng nó có tiền gửi ngân hàng Tây Dương, có con cái du học Đông Ngô để tiếp tục tương lai cán bộ nguồn.
Ngày trước Lưu Bị chết chúng đã khóc như mưa như gió. Hai con cũng đã biết. Nay Lượng chết đi, sự chúng nó khóc ào ào, viếng ầm ầm ấy là để bày tỏ ơn tri ngộ Lượng đã có công lao đổi đời cho chúng nó.
Tuy nhiên, ta chắc rằng Lượng chết thời nhà Thục sẽ mau lẹ sụp đổ, bởi quan lại chúng nó bản chất lưu manh ăn cướp vô tài vô hạnh, bọn dân đen thì vừa ngu muội a dua vừa bần cùng khốn nạn. Đám vua ấy quan ấy dân ấy không mất nước mới là chuyện lạ !"
Quả nhiên, sau cái chết Gia Cát Võ Hầu mấy năm, nhà Thục kinh tế tận mạt vì quan chức tham nhũng, quân đội yếu hèn, bọn chúng liên kết lại sẵn lòng mãi quốc cầu vinh.
Tư Mã Chiêu sai hai tướng Đặng Ngãi, Chung Hội đem quân đánh chiếm Thành Đô, bắt sống Hậu Chúa Lưu Thiện đem về Lạc Dương. Nhà Thục Hán mất nước.