Vua Lê chúa Trịnh.

Thế kỷ XVI, Lê triều suy yếu, người đánh cá Mạc Đăng Dung giết vua Lê Cung Hoàng lập nên triều Mạc. Bấy giờ, tướng Nguyễn Kim đất Thanh Hóa cùng con rể Trịnh Kiểm tìm chúa chổm Trang Tông, trung hưng nhà Lê vùng Thanh Nghệ Tĩnh.
Lê, Mạc đánh nhau liên miên gọi là chiến tranh Nam Bắc Triều. Mạc thua trận chạy lên Cao Bằng xây cái thành nhà Mạc.
Nguyễn Kim chết rồi nhà Lê trùng hưng, quyền lực vô tay Trịnh Kiểm. Kiểm muốn cướp ngôi vua, liền sai người đến hỏi ý kiến Trạng Trình, ngài trả lời : "Giữ chùa thờ Phật thì ăn oản". Trịnh Kiểm hiểu vấn đề " Lê tồn Trịnh tại, Lê bại Trịnh vong", bèn cho xây phủ Chúa cai quản mọi nhẻ rồi giữ Cung vua bù nhìn lo lễ lạc khen thưởng.
Tiếp đến, chúa Trịnh Kiểm thanh trừng gia tộc họ Nguyễn, đổ thuốc độc giết em vợ là Nguyễn Uông. Nguyễn Hoàng sợ hãi chạy vô Nam, "Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung thân" thành một thế lực cát cứ.


"Phi đế phi bá, quyền nghiêng thiên hạ", phủ Chúa Trịnh toàn quyền trị nước. Bốn vị Thượng thơ coi việc An ninh, Quân đội, Tuyên Truyền, Kho Bạc đều là đệ tử trung thành Chúa Trịnh. Thành ra, mấy vua Lê mang tiếng "chủ tịch nước", nhưng chỉ là bù nhìn ăn lương phủ Chúa. Đôi lúc, có vị vua Lê hứng nổi "chống tham nhũng", mơ ước khôi phục xã tắc "Hoàng tổ ta, Hoàng khảo ta đã dầy công xây dựng". Thế lực không có, thành ra vị giữ cung vua Lê chỉ toàn chuyện nói cho vui mà thôi.
Lời bàn luận: 
Cung vua Phủ chúa là cái hình thái cai trị đặc trưng thời chánh quyền trung ương suy yếu sắp hồi loạn lạc. Một triều đại độc tài dần dà suy sụp tiêu vong mới sanh ra kiểu thức cai trị dân chúng ấy.
Tam quốc chí triều Hán Hiến Đế có phủ Thừa tướng họ Tào. Nhà Minh mạt vua Hy Tông có Tể tướng hoạn quan Nguỵ Trung Hiền giữ Đông xưởng nhà vua phải sợ. Thời Mãn Thanh suy vi, quyền lực thuộc về Tổng lý nội các ngài Viên Thế Khải...
Chuyện xưa nay Bắc Nam xứ, khi phủ Chúa đang thịnh thời chi phối, cung Vua dẫu thèm thuồng muốn nắm quyền lực, chỉ có cái miệng nói thôi e hơi khó.