Phận con cò.

Về quê thấy thật nhiều cò. Cò bay trên trời, đứng bờ ruộng, cò lò dò lặn tép.
" Con cò bay lả bay la. Bay qua ruộng lúa, bay về đồng xanh."
Cò bay khi cả bầy, khi chỉ độc một con.
Có mấy chuyện cổ cò như vầy :
" Một hôm cò đang bay trên cao thấy bồ câu ăn ở dưới đất, liền sà xuống tán chuyện, muốn kết làm vợ chồng.
Cò rằng :
- Làm chi cực lắm hỡi mình
Gặp đây, ta tỏ chút tình nên chăng ?
Bồ câu đáp lại :
- Anh ơi, em bảo anh nầy
Những phường cò tép, em đây xin đừng.
Cò rằng :
- Chi bằng lặn lội bờ sông
Chẳng tôm thì cá, nhịn không bao giờ !
Bồ câu lại đáp :
- Ao bèo mát mẻ chữa xong
Làm chi lặn lội bờ sông nặng mình.
Cò biết tán không xong, đành cất mình bay cho khỏi thẹn.
Bồ câu không thuận theo cò, sau lại đi chịu làm vợ bé cà cưỡng, và làm dâu ác là.


Cò thấy vậy, đầu đơn đến trước cửa phượng hoàng kiện bồ câu.
Trong đơn cò cốt buộc rằng bồ câu lấy cà cưỡng, là người trong một họ lấy lẫn nhau, phạm vào tội loạn luân, và xin đòi lên tra hỏi, kẻo để mang tiếng cả giống nhà chim.
Phượng hoàng sai chàng làng xuống đóng gông tất cả ác là, bồ câu, cà cưỡng rồi điệu đến để lấy cung. Ác là cung rằng :
- Bồ câu là dâu ác là,
Ác là là cha cà cưỡng,
Cà cưỡng là dượng bồ câu.
Xin người soi xét kẻo chúng con oan !
Phượng hoàng cho đem khẩu cung thẩm lại, rồi phán rằng :
- Có lấy dì thì mới gọi bằng dượng, mà dì thì là họ ngoại bồ câu không cùng một họ với ác là. Trước kia dì bồ câu lấy cà cưỡng, bây giờ chính bồ câu nó làm vợ bé cà cưỡng, thế thì về bên họ ngoại là dì cháu cùng lấy một chồng, và đối với họ nội thì là tình chị em. Như thế thật không có gì là loạn luân trong cùng một họ cả.
Phán rồi phượng hoàng sai tha cho tất cả ác là, cà cưỡng và bồ câu.
Bồ câu rúc lên thỏ thẻ thưa rằng :
- Tâu Đại vương, chỉ tại anh cò anh ấy không lấy được con, anh ấy thù con, mà sinh ra truyện này, truyện nọ. Xin Đại vương soi xét.
Phương hoàng liền sai ưng, cắt ra đánh cò cho chừa cái tính hay vu cáo, thưa kiện xằng.
Cò sợ, vụt bay thẳng cánh, không còn dám ngoái cổ lại nhìn bồ câu.


Cò bay, cò vẫn cứ muốn lấy vợ cho bớt cô đơn lặn lội kiếp cò. Nghe có con sáo sậu hót rất hay, cò liền đến hỏi cưới nó về làm vợ.
Lần này thì cò được vợ sáo. Khi mới về nhà cò, sáo thẹn thùng không dám hót, chỉ thường kêu "chiu chiu".
Cò tưởng nó đọc tên nó mà đọc không rõ, tên là "sáo" mà đọc là "chiu", mới bảo nó rằng :
- Có phải tên mày thì nói cho rõ "sáo, sáo". Sao lại nói "chiu, chiu".
Nhưng bảo sao, nó vẫn cứ "chiu chiu" chớ không "sáo sáo" được
Cò nghĩ nó nói ngọng, trong lòng đã không ưa. Đến khi các bạn bè biết cò mới lấy vợ, rủ nhau đến mừng. Nghe thấy cô vợ cứ "chiu chiu", cò lấy làm thẹn lắm, bảo vợ im đi đừng liến nữa. Nhưng cô vợ không thôi, lại càng chiu chiu già. Bạn bè ai nấy bật cười.
Lúc bạn về rồi, cò tức quá, cò mắng sáo rằng :
- Chiu cho cha mày, chiu cho mẹ mày, chiu cho cả nhà, cả họ mày.
Vợ thấy mắng cũng cứ chiu chiu không thôi.


Cò không nhịn nổi, liền kéo nó về trả cha mẹ nó, lấy cớ rằng : vợ có tật nói ngọng để cho chúng bạn chê cười.
Khi sáo vừa về đến nhà, nó thấy cha mẹ nó đang tắm, nó mừng rỡ quá mới hót luôn mấy tiếng nghe thật như rót vào tai.
Bấy giờ cò biết là nhầm, mới lại nằn nì kêu nó về nhà. Nhưng nó không chịu về, mà cha mẹ nó cũng giữ lại không cho về.
Thành ra cò lại mất vợ.
( Truyện cổ nước Nam )