Gương trung nghĩa - Võ Tánh và Ngô Tùng Châu.

Võ Tánh là một võ tướng có thao lược cùng với Ngô Tùng Châu là một văn nhân có mưu trí theo phò chúa Nguyễn Ánh đánh nhau với Tây Sơn. Sau khi hạ được thành Quy Nhơn, Chúa phó thác cho Võ Tánh và Ngô Tùng Châu trấn giữ.
Tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu đem đại binh đến đánh, Võ Tánh biết thế địch đang mạnh, chưa có thể phá được, bèn rút quân vào thành cố thủ. Quân Tây Sơn bao vây chặt chẽ. Chúa Nguyễn đem binh đến cứu viện nhưng đánh mãi mà không giải vây được.
Có kẻ khuyên Võ Tánh vượt vòng vây mà trốn ra. Ông không nghe, bảo rằng: ” Ta phụng mệnh giữ thành nầy thì nên thề sống chết với thành, chớ nếu bỏ thành mà thoát lấy một mình thì mặt mũi nào trông thấy Chúa nữa.”
Chúa Nguyễn sai người lẻn vào bảo Võ Tánh bỏ thành mà ra. Ông trả lời rằng: “Đại binh Tây Sơn đang ở đây cả, xin Chúa thừa dịp tiến quân ra đánh lấy thành Phú Xuân, đừng vội lo việc giải vây.”

Chúa Nguyễn nghe theo kế ấy, liền đem binh ra đánh úp Phú Xuân và khắc phục được thành nầy làm cho quân Tây Sơn đóng ở các nơi nghe tin đều e ngại.
Trong lúc đó, thành Quy Nhơn đã bị vây gần 2 năm, trong thành hết cả lương thực, quân sĩ phải giết voi, giết ngựa mà ăn.
Võ Tánh bèn viết thư cho quân Tây Sơn nói rằng: ”Phận sự ta làm chủ tướng thì đành phải chết dưới cờ, còn các quân sĩ không có tội gì thì không nên giết hại ai cả”.
Rồi ông sai quân chất củi khô dưới lầu bát giác và đổ thuốc súng vào giữa. Ông mặc triều phục lên lầu sai người châm lửa. Các tướng đứng quanh hầu khóc lóc. Ông ném tàn thuốc lá xuống, thuốc súng bốc cháy lên thiêu sống ông.
Trong lúc đó, Ngô Tùng Châu cũng đã uống thuốc độc mà chết.
Nhận xét:
Thà chết chớ không để cho địch bắt, Võ Tánh và Ngô Tùng Châu đã treo gương trung nghĩa hiếm có trong lịch sử.
(Theo Quốc Sử lớp Ba - VNCH)