Lúc Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, lòng người ly tán, vua nhà Minh bên Tàu thừa cơ hội sai Trương Phụ đem binh xâm chiếm nước ta. Muốn thị uy cho dân ta khiếp sợ, Trương Phụ đi đến đâu cũng giết người, cướp của, đốt nhà và làm nhiều điều tàn bạo.
Trước cảnh nước mất nhà tan, người dân khổ sở, những bật anh hùng hào kiệt các nơi mài gươm luyện kiếm để đánh đuổi kẻ xâm lăng.
Lúc bấy giờ có Đặng Tất là người tài giỏi ra giúp Giản Định Vương, con trai thứ của Trần Nghệ Tông. Ông đánh thắng giặc Minh nhiều trận lớn. Lòng quân phấn khởi, mọi người đang hy vọng chiếm lại kinh thành.
Nhưng Giản Định lại nghe lời gièm pha, nghi ngờ Đặng Tất mà bắt giết đi.
Con Đặng Tất là Đặng Dung chán nản vô cùng, nhưng vì lòng yêu nòi giống, ông đành dẹp bỏ thù cha mà lo rửa hận cho nước.
Không thể theo phò Giản Định nữa, ông bèn tôn cháu của Trần Nghệ Tông là Trần Quý Khoách lên làm vua (Trùng Quang Đế) để lo việc khôi phục đất nước.
Trương Phụ đem đại binh tiến đánh Quý Khoách. Đương đêm, Đặng Dung dùng binh đánh úp Trương Phụ, quyết lòng bắt sống, làm cho quân Minh bối rối phải thua.. Ông nhảy được vào thuyền Trương Phụ nhưng tiếc thay vì không biết mặt, để tướng giặc nhảy xuống được một chiếc thuyền trốn thoát.
Sau đó, vì yếu thế, Đặng Dung bị thua phải phò vua theo đường núi chạy sang Lào. Vua tôi bị người Lào phản phúc bắt nộp cho Trương Phụ. Trương Phụ cho giải cả về Tàu. Gữa đường, vua tôi không chịu nhục, đều nhảy xuống biển tử tiết.
Nhận xét:
Tráng sĩ Đặng Dung trọn đời đã đem hết tâm lực mình phụng sự đất nước. Nhưng đáng thương thay ! Hận nước chưa nguôi mà chí khí anh hùng phải tan theo mây khói, đúng như ý nghĩa của bài thơ cảm tác mà ông thích ngâm nga những lúc bất đắc chí:
"Thù trả chưa xong đầu đã bạc
Dưới trăng bao độ tuốt gươm mài."
(Theo Quốc Sử lớp Ba - VNCH)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét